Katarowi i ciągłemu kichaniu towarzyszą często takie objawy, jak swędzenie nosa i gardła, ale także bardziej dotkliwe, jak bóle głowy i twarzy (w wyniku zablokowania zatok), a nawet utrata węchu czy smaku. – „Objawy kataru siennego mogą prowadzić do zmęczenia, drażliwości i bezsenności.
Niedawno w Klubie Pisarskim mieliśmy zadanie dotyczące smaku. Szukałam inspiracji dla uczestników, cytatów z książek, przykładów oddających smak. Ze zdumieniem odkryłam, że niemal nie mogę ich znaleźć! Autorzy pisują obrazy, odczucia i emocje, dźwięki, nawet zapachy… Ale smak? Jest tego naprawdę niewiele! A nawet jeśli znajduję scenę, w której bohaterowie gotują lub jedzą… no właśnie. Rzadko autor opisał przy tym smak tych potraw! Bez smaku Przyznam, że już sam ten fakt mnie zafascynował. Przecież smak jest jednym z pięciu zmysłów. Jak często w życiu się nim kierujemy! Co dziś zjeść na obiad? Do której restauracji pójdziemy? Na co masz ochotę? Wertowanie menu w tę i we w tę. Które wino wolisz? Wybór piwa w pubie. Poranna kawa. Jakiej herbaty się napijesz?… Nawet pasta do zębów ma smak. Tak, ten zmysł towarzyszy nam cały czas. Wyobrażasz sobie życie bez niego? Dlaczego więc tak często pozbawiamy go naszych bohaterów? Ot, choćby jedna z moich ukochanych książek, „Władca Pierścieni”. Przecież hobbici jedli dużo, a elfowie wspaniale gotowali, tam na pewno znajdę jakiś opis! Ale… okazało się to znacznie trudniejsze, niż mogło by się wydawać. No dobrze, tylko JAK smakują lembasy? Czytając ten opis mam jakieś skojarzenia, ale są bardzo odległa i niewyraźne. Zaangażuj czytelnika Każdy pisarz wie, że to, co angażuje czytelnika i wciąga go w akcję, to emocje i zmysły. Im bardziej zobaczę, poczuję i usłyszę to, co bohater, tym mocniej wsiąknę w jego świat. Będę z nim, gdy zgubi jedwabną turkusową chustkę, usłyszę stłumioną melodię trąbki dochodzącą z jazzowego pubu, wejdę z bohaterem do środka i dostrzegę ruch w ciemnym kącie sali, zobaczę grę światła świecy na pooranym drewnianym blacie, poczuję zapach kawy w chłodzie poranka, owinę się mocniej miękkim swetrem, będę przesypywać piasek między palcami, wreszcie, poczuję co się dzieje w jego ciele, gdy się boi lub rozluźnia… A co ze smakiem? Przecież smak również jest częścią jego świata i tak samo ma moc wyciągnięcia mnie z mojego fotela wprost np. do nadmorskiej knajpy, gdzieś na Peloponezie, gdzie serwują doskonałe owoce morza. Lekko zgrillowane ogromne krewetki chrupią, gdy je przegryziesz, małże św. Jakuba rozpływają się w ustach, smakują morzem, z nutą glonów i ziemi, a przy tym są… słodkawe. Możesz skropić je cytryną, a aromat ściśniętej w palcach skórki dotrze do ciebie szybciej, niż kwaśna kropla spadnie na talerz. Do tego obowiązkowo wino, mieni się złocistymi odblaskami w promieniach słońca, świeże, lekko kwiatowe, delikatnie podszczypuje w język… Są też takie niezwykłe smaki… Gdy pierwszy raz spróbowałam banany, wcale mnie nie zachwyciły. Miały potencjał, ale… coś się nie zgadzało. Latami je jadłam i zawsze myślałam, że powinny smakować inaczej – dokładnie wiedziałam jak! Podobnie miałam z mango. Dopiero, gdy pojechałam do Indii i tam zjadłam owoce, którym pozwolono dojrzewać na słońcu… Tak, to było dokładnie to! Kocham indyjskie banany, mango i ananasy. U nas są jak przedśpiew dnia, a tam… są dokładnie takie, jakie powinny być. Najlepsze jest to, że zawsze znałam ten smak, był ukryty głęboko w niedojrzałych owocach kupowanych w Polsce, niemal na końcu języka, ale jednak niedostępny. Jak opisać smak? Na smak składa się wiele doznań. Pisząc tekst, przywołuj je. Zapach Bardzo ważnym elementem smaku jest zapach, wie to każdy, kto choć raz w życiu doświadczył solidnego kataru. Gdy tracimy węch, jedzenie wydaje nam się bez… smaku. Pamiętam, jak musiałam dopytywać moich znajomych, z czego zrobiona była ponoć pyszna, domowa konfitura… Jak można nie czuć zapachu malin?! Nic. To, co dla nich było genialnym, niezwykle aromatycznym malinowym szaleństwem, dla mnie… No cóż. Było słodkie i ciaptate 😉 Struktura i temperatura Jedzenie ma swoją strukturę i temperaturę, na które w życiu zwracamy przecież dużą uwagę. Świeżo usmażona, jeszcze gorąca i chrupiąca grzanka jest czymś zupełnie innym, niż taka, która przeleżała pół dnia, nawilgła, stała się zimna i gumowata. Jak reaguje twoje ciało, gdy zjesz silnie zmrożone lody? Jak głęboko poczujesz ich chłód? A potem weź łyk świeżo zaparzonej kawy i poczuj jak spływa przełykiem do żołądka… Uważaj! Gorące! 🙂 Kotwice Opisując smak odwołuję się do tego, co czytelnik już zna. Nie opisuję czegoś nowego, to byłoby niesamowicie trudne, jedynie przypominam kilka szczegółów, resztę robi twój umysł. Gdy pokażę ci cytrynę, którą bohaterka kroi na pół i wyciska do sałatki, a aromatyczne olejki ze skórki tryskają na wszystkie strony tak, że aż kot ucieka, to prawdopodobnie zorientujesz się, że nagle masz więcej śliny w ustach. Nie jestem w stanie opisać ci, jak smakują maliny, musisz to wiedzieć. I już samo to wspomnienie wywoła u ciebie reakcję. Ja mogę ci jedynie przypomnieć, że ich zapach jest niezwykle aromatyczny, aksamitna skórka tak delikatna, że pęka na języku, miąższ rozpływa się w ustach, a w środku są malutkie pesteczki. Na jaką malinę trafiłeś? Słodką, czy kwaskową? 🙂 Skojarzenia Są jeszcze skojarzenia, które mamy z konkretnymi smakami. Niektóre są bardzo osobiste, np. moje Boże Narodzenie ocieka lepką słodyczą kajmakowego mazurka, a Wielkanoc rozpływa się w ustach jak pascha z migdałami. Inne skojarzenia są bardziej powszechne, np. dla mojego pokolenia święta mają smak pomarańczy i mandarynek, szczególnie mandarynek. Ten efekt można wykorzystać choćby wprowadzając w powieści retrospekcję, gdy smak lub zapach przeniesie bohatera w inny czas i miejsce, gdy… Mieszaj zmysły! Zobacz jak dużą różnicę sprawi, gdy napiszę, że przyniosłam placek ze śliwkami – mamy tu tylko obraz. Co widzisz? Czy coś czujesz? Ale mogę napisać, że z gorącego piekarnika wyciągnęłam świeżo upieczone ciasto drożdżowe ze śliwkami, gęsto przyprószone kruszonką, zaczęłam je kroić, gdy jeszcze parowało, a słodki zapach rozchodził się po całym mieszkaniu, zwołując domowników. Czy coś się zmieniło w twoim odbiorze tego samego ciasta? 😉 Zobacz, jak we „Władcy Pierścieni” Tolkien zdołał opisać smak wody entów, bardzo niezwykły, abstrakcyjny, ale nadal znajomy, bo podsunął nam konkretne skojarzenia. Ile zmysłów poruszył tym opisem! Na koniec mam dla ciebie ćwiczenie Gdy następnym razem będziesz coś jeść, zamknij oczy. Weź jedzenie do ręki, powąchaj, dotknij wargami. Potem powoli weź do ust, ale nie rozgryzaj. Zbadaj konsystencję, temperaturę, swoje wrażenia. Rozgryź. Odkrywaj kolejne warstwy zapachu, smaku i tekstury jedzenia krok po kroku, powoli, świadomie. Teraz je opisz 🙂 Słodki smak w ustach a zaburzenia odczuwania smaku. Aby smak mógł być odczuwany, konieczne jest właściwe funkcjonowanie receptorów smakowych na języku, jak również ich przewodzenie i odbiór w ośrodkowym układzie nerwowym. Jak wcześniej wspomniano, uszkodzenie pierwszego elementu tej drogi może skutkować słodkim posmakiem. data publikacji: 11:37 ten tekst przeczytasz w 2 minuty Utrata powonienia oraz smaku to objaw towarzyszący zakażeniu koronawirusem głównie u młodszych pacjentów, poniżej 60. roku życia, wynika z badania przeprowadzonego przez hiszpańskich lekarzy na blisko 1000 zainfekowanych osobach. KonstantinChristian / Shutterstock Potrzebujesz porady? Umów e-wizytę 459 lekarzy teraz online Utrata węchu i smaku objawem zakażenie koronawirusem Z badania, które przeprowadzili lekarze z 15 szpitali działających w różnych regionach Hiszpanii, wynika, że częściej utrata węchu oraz smaku występuje u osób, które z powodu łagodnego przebiegu COVID-19 nie musiały zostać hospitalizowane. Przeprowadzone na łącznej grupie 989 pacjentów badanie dowiodło również, że objawy utraty obu zmysłów podczas COVID-19 są stosunkowo częstym symptomem zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Ze studium opublikowanego w najnowszym wydaniu pisma "Journal Investigation Allergology and Clinical Immunology" wynika, że zanik węchu nastąpił u 53 proc. pacjentów, zaś smak straciło 52 proc. badanych osób. Kierownik badań dr Adriana Izquierdo-Dominguez wskazała, że zanik powonienia i smaku częściej występuje u młodszych pacjentów, poniżej 60. roku życia, będąc u nich powszechniejszym symptomem niż u osób starszych. W przypadku jednej piątej badanych utrata obu zmysłów była jedynym objawem towarzyszącym zakażeniu koronawirusem. Hiszpańscy lekarze wskazali, że zmiany w zmysłach powonienia i smaku występują już u co piątego pacjenta z COVID-19 mającego mniej niż 60 lat. Zaznaczyli też, że wszelkie zmiany w funkcjonowaniu tych zmysłów mogą być przesłanką o infekcji. Izquierdo-Dominguez wskazała, że u osób zakażonych wirusem powyżej 60. roku życia częściej występuje potrzeba hospitalizacji, odmienne są również symptomy. "Są to zazwyczaj duszności, kaszel oraz gorączka" - dodała koordynatorka studium. Redakcja poleca: Objawy koronawirusa. Nagła utrata węchu może wskazywać na zakażenie koronawirusem Prof. Butowt: nawet 90 proc. chorych na COVID-19 wykazuje zaburzenia węchu i smaku Kiedy zmysły nie działają i mięso "pachnie jak benzyna". Niektóre osoby wyleczone z COVID-19 przez długi czas odczuwają nieprawdziwe smaki i zapachy Treści z serwisu mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie. Potrzebujesz konsultacji lekarskiej lub e-recepty? Wejdź na gdzie uzyskasz pomoc online - szybko, bezpiecznie i bez wychodzenia z domu. koronawirus koronawirusy COVID-19 smak węch pandemia epidemia Przez Omikron stracili węch. "Płakałam, jedząc czekoladki" Utrata węchu jest jednym z objawów COVID-19. Nie pojawia się jednak u wszystkich i dotyczy tylko niektórych wariantów koronawirusa. W przypadku Omikronu... Agnieszka Mazur-Puchała Test węchu może być zapowiedzią śmierci w ciągu 10 lat. Jak to możliwe? Starsi ludzie, którzy nie są w stanie ustać na jednej nodze przez 10 s, są bardziej narażeni na śmierć w ciągu najbliższych 10 lat. To niedawne odkrycie. Okazuje... Monika Mikołajska Smak i węch nie wróciły jej w pełni od 1,5 roku. "Cola smakowała jak nafta" Wioletta jest jednym z tysięcy ozdrowieńców, którzy cierpią na long covid. Doświadcza powikłań po COVID-19, którym lekarze wciąż nie są w stanie zaradzić. Od... Paulina Wójtowicz Jak się żyje po COVID-19 bez węchu? "Perfumy cuchnęły, kawa i czekolada odrzucały" Utrata węchu to jeden z charakterystycznych objawów zakażenia koronawirusem. Po dwóch latach pandemii wiemy już, że brak zmysłu powonienia może dokuczać długo po... Edyta Brzozowska Jakie objawy mają teraz chorzy na COVID-19? Lekarz: niektórzy nie mają duszności ani nie tracą węchu Niektórzy chorzy na COVID-19 nie odczuwają duszności nawet wtedy, gdy mają znacznie obniżoną saturacje krwi, sięgającą aż 70 proc. – powiedział we wtorek dr hab.... PAP Straciłeś węch przez COVID-19? Naukowcy wiedzą, kiedy wróci do normy Nawet rok może trwać powrót do pełnego odczuwania zapachów po COVID-19 - wynika z badań opublikowanych w "JAMA Medical Journal". Tomasz Gdaniec Dlaczego po przechorowaniu COVID-19 traci się węch i smak. Jak odzyskać zmysły? W jaki sposób można "wytrenować" utracone w wyniku zakażenia SARS-CoV-2: węch oraz smak? Czy pojawiły się pomysły na "rehabilitacje" tych zmysłów? Konsultujemy z... Katarzyna Kasprzyk-Skaba Ekspert: pacjenci rzadko dziś mają zaburzenia węchu i smaku. Wskazał inną częstą diagnozę Zaburzenie węchu i smaku u pacjentów chorych na COVID-19 obserwujemy obecnie bardzo rzadko. Ma to związek z brytyjskim wariantem koronawirusa – powiedział w... PAP Nowe typowe objawy COVID-19. Rzadko jest utrata węchu i smaku Utrata węchu jest najbardziej wiarygodnym objawem COVID-19 – tak naukowcy i lekarze sugerowali jeszcze jesienią. Dziś wydaje się to już nieaktualne. A to za... Monika Mikołajska Psy administracji skarbowej nauczą się wykrywać COVID-19 węchem Psy służbowe KAS, Negrita, Sony, Bruce i Hunter, jako pierwsze w Polsce pomogą w wykrywaniu COVID-19 - poinformowała w poniedziałek PAP rzeczniczka Krajowej... PAP Mechanizm odpowiedzialny za kichanie polega na wytworzeniu ciśnienia, które w reakcji na podrażnienie błony śluzowej wypycha na zewnątrz powietrze wraz z wilgotną mgiełką, dzięki czemu zwykle dochodzi do usunięcia przyczyny drażniącej. Ten naturalny odruch stanowi zabezpieczenie drożności dróg oddechowych i sprzyja na ogół naszemu zdrowiu, pomimo tego, że często jest Smell and taste disorders in COVID 19: from pathogenesis to clinical features and outcomes Andrea Mastrangelo1, Matteo Bonato2, Paola Cinque3 1 Vita-Salute San Raffaele University, Mediolan, Włochy 2 IRCCS Istituto Ortopedico Galeazzi, Mediolan, Włochy 3 Unit of Infectious Diseases, San Raffaele Hospital, Mediolan, Włochy Neuroscience Letters, 2021; 748: 135694; doi: Tłumaczyła lek. Katarzyna Sawczyńska Jak cytować: Mastrangelo A., Bonato M., Cinque P.: Zaburzenia węchu i smaku w przebiegu COVID-19 – od patogenezy do objawów klinicznych i rokowania. Med. Prakt., 2021; 6: 29–34, 54 Skróty: ACE2 – angiotensyna II, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, MR – rezonans magnetyczny, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej, TK – tomografia komputerowa Streszczenie Chorzy na COVID-19 często zgłaszają zaburzenia węchu i smaku. Pojawiają się one we wczesnym okresie choroby i w przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 występują częściej niż w innych infekcjach górnych dróg oddechowych. Niekiedy utrzymują się długo po ustąpieniu objawów oddechowych. Dostępne obecnie dane naukowe wskazują, że zaburzenia węchu i smaku wynikają prawdopodobnie z utraty funkcji węchowych neuronów czuciowych oraz kubków smakowych, głównie z powodu zakażenia i zapalenia, a ostatecznie dysfunkcji nieneuronalnych komórek pomocniczych w błonie śluzowej. Sugeruje się również inne mechanizmy zaburzeń chemosensorycznych. Opublikowano dane wskazujące, przeciwnie do przeważających poglądów, na bezpośrednie zakażenie neuronów czuciowych wirusem SARS-CoV-2. W tym krótkim przeglądzie podsumowujemy aktualne dane z piśmiennictwa dotyczące patogenezy, obrazu klinicznego i diagnostyki zaburzeń węchu i smaku w przebiegu COVID-19 oraz rokowania. Omawiamy także możliwe kierunki przyszłych badań w tej dziedzinie. Wprowadzenie Obraz kliniczny COVID-19 jest zróżnicowany – od łagodnych, podobnych do przeziębienia objawów zakażenia górnych dróg oddechowych, takich jak kaszel i gorączka, do ciężkiego zapalenia płuc z niewydolnością U chorych często również występują zaburzenia węchu i Obejmują one głównie osłabienie czucia zapachu (hiposmia lub anosmia) i smaku (hipogeuzja lub ageuzja), zaburzenia chemestezji (czyli wrażliwości błony śluzowej na czynniki drażniące) i/lub jakościowe zmiany percepcji chemosensorycznej (fantosmia i parosmia). W tym krótkim artykule przeglądowym omawiamy patogenezę oraz implikacje kliniczne zaburzeń węchu i smaku w przebiegu COVID-19. Skupiamy się zwłaszcza na zaburzeniach węchu, ponieważ badania na ten temat są znacznie liczniejsze niż dotyczące innych zmysłów chemicznych, którym poświęcamy krótki przegląd piśmiennictwa. Fizjologia i patogeneza Zmysł węchu zależy od interakcji substancji lotnej z chemoreceptorami podlegającymi ekspresji na węchowych neuronach czuciowych. Węchowe neurony czuciowe znajdują się w szczycie jamy nosowej otoczone komórkami pomocniczymi, do których należą komórki podporowe, komórki migawkowe, gruczoły węchowe (Bowmana) wydzielające śluz oraz komórki macierzyste. Po aktywacji węchowych neuronów czuciowych potencjał czynnościowy jest przewodzony do opuszki węchowej, a następnie kolejno do ciała migdałowatego, hipokampu i pierwotnej kory węchowej. Nieprawidłowości na każdym etapie tej drogi mogą być przyczyną zaburzeń Odczuwanie smaków jest złożone i zależy od zmysłów smaku i węchu oraz chemestezji. Zmysł smaku wymaga aktywacji receptorów smakowych języka, unerwionych przez nerwy czaszkowe VII, IX i X, rozpoznających 5 smaków: słodki, gorzki, słony, kwaśny i umami. Bodźce smakowe łączą się jednak z wrażeniami pochodzącymi z neuronów węchowych jamy nosowej, co wzmacnia odczuwanie Chemestezja przyczynia się również do odczuwania pewnych cech pokarmu, takich jak pikantność lub chłód, dzięki włóknom czuciowym nerwu trójdzielnego. Z powodu opisanych interakcji między układem węchowym a smakowym, wpływających na odczuwanie smaków, pacjenci często mają trudności z odróżnieniem dysgeuzji lub ageuzji od zaburzeń węchu i dlatego często równocześnie zgłaszają zaburzenia węchu i Zaburzenia węchu można podzielić na przewodzeniowe i Zaburzenia przewodzeniowe są spowodowane mechaniczną przeszkodą, utrudniającą interakcję substancji lotnych z neuronami węchowymi. W zakażeniu górnych dróg oddechowych taką przeszkodą może być wytwarzany w nadmiarze śluz i/lub obrzęk błony śluzowej dróg oddechowych. Zaburzenia odbiorcze wynikają z uszkodzenia struktur nerwowych, najczęściej węchowych neuronów czuciowych lub opuszki węchowej. Zaburzenia węchu opisano w przebiegu zakażeń wieloma wirusami wywołującymi choroby układu oddechowego, w tym Rozwijają się zwykle po wystąpieniu objawów oddechowych i wiążą ze zmianami zapalnymi oraz zwiększonym wydzielaniem W przeciwieństwie do tego chorzy na COVID-19 zgłaszają utratę węchu lub smaku zazwyczaj bez współistniejącego zatkania i wycieku z Ta cecha kliniczna nasuwa przypuszczenie, że przyczyną anosmii mogą być w tym przypadku miejscowe nieprawidłowości przepływu powietrza w drogach oddechowych lub zaburzenia odbiorcze. Godne uwagi są wyniki badań obrazowych u pacjentów zakażonych SARS-CoV-2, pokazujące obrzęk i niedrożność szczelin węchowych (górnych części jamy nosowej przy węchowej błonie śluzowej – przyp. red.), będących wąskimi przestrzeniami umożliwiającymi dotarcie wdychanego powietrza do nabłonka Obustronną niedrożność szczelin węchowych, uwidocznioną w badaniach tomografii komputerowej (TK) i rezonansu magnetycznego (MR), opisano u młodej pacjentki z anosmią w przebiegu COVID-19 bez towarzyszącego wycieku z W większym i nowszym badaniu porównano wyniki obrazowania MR z obiektywną oceną węchu u 20 chorych na COVID-19. U 95% pacjentów pogorszenie odczuwania zapachów wiązało się z niedrożnością szczelin węchowych. Po 1 miesiącu obserwacji u większości stwierdzono ustąpienie anosmii wraz z udrożnieniem szczelin Niemniej jednak pojawienie się lub utrzymywanie zaburzeń węchu po ustąpieniu objawów oddechowych,22 jak również występowanie takich objawów, jak fantosmia lub parosmia, mogą świadczyć o anosmii odbiorczej. Biorąc pod uwagę znany potencjał innych koronawirusów do zakażania układu nerwowego,23 wysunięto przypuszczenie, że anosmia w przebiegu COVID-19 może być objawem bezpośredniego zakażenia, uszkodzenia i obumierania komórek nerwowych19. Zakażenie komórki wymaga przyłączenia się SARS-CoV-2 do powierzchniowego receptora białka kolca (receptorem tym jest białko konwertazy angiotensyny II [ACE2]) oraz enzymatycznego działania proteaz gospodarza, takich jak Niedawne badania, obejmujące sekwencjonowanie RNA z pojedynczych komórek oraz analizę immunohistochemiczną, wykazały, że ACE2 nie podlega ekspresji na powierzchni neuronów węchowych ani komórek mitralnych opuszek węchowych, ale wytwarzane jest w dużej ilości przez komórki węchowej błony śluzowej, w tym komórki podporowe i Wysunięto również przypuszczenie, że potencjalną przyczyną zaburzeń węchu może być zakażenie wytwarzających ACE2 perycytów naczyń krwionośnych i/lub immunogenne uszkodzenie naczyń krwionośnych w węchowej błonie śluzowej i opuszkach węchowych. Badanie z zastosowaniem mikroskopii MR wykazało cechy uszkodzenia małych naczyń w opuszkach węchowych u chorych na Zakażenie SARS-CoV-2 może zatem wywołać anosmię za pośrednictwem kilku niezależnych mechanizmów (ryc.).26,28 (kliknij rycinę, by powiększyć) Ryc. Możliwa patogeneza zaburzeń węchu w przebiegu COVID-19. Przyczyną zaburzeń węchu u chorych na COVID-19 mogą być: 1) zakażenie i uszkodzenie komórek pomocniczych nabłonka węchowego, co prowadzi do zapalenia i zmian miejscowej homeostazy; 2) zakażenie lub uszkodzenie immunogenne komórek śródbłonka i perycytów naczyniowych, co prowadzi o hipoperfuzji i zapalenia. W obu przypadkach rekrutacja komórek zapalnych, uwolnienie cytokin i synteza związków neurotoksycznych może pośrednio zaburzać przekazywanie sygnałów w układzie nerwowym. Znaczenie mogą mieć również niedrożność szczelin węchowych i być może bezpośrednie zakażenie komórek nerwowych. (Narysowano za pomocą Brak ekspresji ACE2 na powierzchni węchowych neuronów czuciowych przemawia przeciwko bezpośredniemu zakażeniu tych komórek przez COVID-19. Chociaż antygen SARS-CoV-2 wykryto w czuciowych neuronach węchowych w modelu infekcji u chomika,29 w modelach zwierzęcych nie zawsze wykrywano antygeny SARS-CoV-2 w mózgu po inokulacji donosowej30,31. Niedawno opublikowano wyniki badania, w którym analizowano próbki pobrane pośmiertnie. Wykazano występowanie antygenu i RNA SARS-CoV-2 w węchowych neuronach czuciowych u pacjentów, którzy zmarli z powodu COVID-19. Interesujący jest fakt wykrycia RNA SARS-CoV-2 również w strukturach ośrodkowego układu nerwowego niepowiązanych z układem węchowym, co przemawia za potencjalnym neurotropizmem Podsumowując: dostępne obecnie dane naukowe wskazują na upośledzenie czynności węchowych neuronów czuciowych związane z zakażeniem i obumieraniem komórek pomocniczych, migawkowych oraz perycytów naczyniowych jako na najbardziej prawdopodobną przyczynę anosmii w przebiegu COVID-19. Niemniej jednak inne mechanizmy związane z procesem zapalnym, takie jak obrzęk błony śluzowej lub utrudnienie przepływu powietrza w drogach oddechowych, również mogą odgrywać rolę, a hipoteza bezpośredniego zakażenia węchowych neuronów czuciowych wymaga dalszych badań. Dane naukowe dotyczące patogenezy zaburzeń smaku w przebiegu COVID-19 są Badania z zastosowaniem sekwencjonowania RNA pojedynczych komórek wykazały silną ekspresję receptora ACE2 w komórkach nabłonka języka, co wskazuje, że błona śluzowa jamy ustnej może pełnić funkcję wrót zakażenia Warte uwagi są wyniki jednego z badań na modelu mysim, wskazujące na brak ekspresji ACE2 w kubkach smakowych, a zarazem jego dużą ekspresję w komórkach nabłonkowych u podstawy brodawek Można zatem wysunąć przypuszczenie, że patogeneza zaburzeń smaku w przebiegu COVID-19 może polegać na pośrednim uszkodzeniu receptorów smakowych wskutek zakażenia komórek nabłonkowych i następnie rozwoju miejscowego stanu zapalnego, podobnie jak w zaburzeniach węchu.Inhalacje! Jednym ze sposobów, które pozwolą Ci szybko pozbyć się kataru, są inhalacje. Dzięki nim w zaledwie kilka chwil udrożnisz i nawilżysz nos, a przy tym odzyskasz swobodę oddychania. Inhalacje znakomicie radzą sobie z niemal każdym katarem – zarówno tym, który powstaje na skutek infekcji, jak i tym, który towarzyszy alergii.
fot. Adobe Stock Spis treści: Definicja i przyczyny anosmii (braku węchu) Jak długo trwa brak węchu? Diagnozowanie i leczenie utraty węchu Brak węchu a koronawirus Definicja i przyczyny anosmii (braku węchu) Utrata węchu (anosmia), czyli brak powonienia, to jeden z rodzajów zaburzenia węchu. Brak węchu najczęściej jest przemijający spowodowany infekcją wirusową (jak przeziębienie, katar, zapalenie zatok) lub alergią. Innymi przyczynami braku węchu są: polipy nosa, obrzęk błony śluzowej nosa spowodowany nadreaktywnością błon śluzowych, naczynioruchowym nieżytem nosa, nieżytem nosa spowodowanym zażywaniem leków, sarkoidozą czy w ziarniniakowatości Wegenera (jest to rodzaj ogólnego zapalenia naczyń), zażywanie narkotyków donosowo (czytaj też: Objawy przyjmowania narkotyków), uraz mechaniczny nosa, toksyny, uszkodzenia nerwu węchowego lub ośrodka węchowego mózgu np. w wyniku urazu głowy (do utraty węchu dochodzi zwłaszcza przy złamaniach podstawy czaszki), guza mózgu, powikłań po operacji, wskutek chorób neurodegeneracyjnych (np. choroba Alzheimera, choroba Parkinsona). Brak węchu ma istotny wpływ na nasze życie. Osoby cierpiące na brak powonienia skrążą się na niekorzystny wpływ tego zaburzenia na ich codzienne funkcjonowanie i samopoczucie psychiczne. Powonienie służy człowiekowi już od narodzin – pozwala rozpoznać noworodkowi matkę i ma wpływ na uruchomienie odruchu ssania, bierze udział w tworzeniu więzi emocjonalnych, powstawaniu wspomnień, ale też odgrywa ogromną rolę w ostrzeganiu przed zagrożeniami (zepsutym jedzeniem, pożarem lub wyciekiem gazu). Węch wreszcie pozwala nam czuć smaki, zatem jego zaburzenia nie pozostają bez wpływu na jedzenie i apetyt. Brak węchu z nieuwagi Niedawno naukowcy z Uniwersytetu Sussex i Uniwersytetu Oksfordzkiego odkryli zjawisko nazwane anosmią pozauwagową, oznaczającą czasową utratę węchu w przypadku przeciążenia aktywności poznawczej mózgu. Innymi słowy, gdy koncentrujemy się na mocno obciążających mózg zadaniach, tracimy zdolność czucia zapachów. Świadomość węchowa zatem w dużym stopniu zależy od uwagi. Jeśli naszą uwagę pochłoną określone zadania, możemy przegapić ważne sygnały węchowe mówiące o zagrożeniu – uważają naukowcy. Jak długo trwa brak węchu? Anosmia jest tymczasowa lub trwała. Do tymczasowej utraty węchu prowadzą alergia i niektóre infekcje, jak przeziębienie. Trwałe pozbawienie powonienia może wystąpić w wyniku poważniejszych stanów: uszkodzenia mózgu lub nerwów, np. w wyniku urazu głowy, guza mózgu, zwyrodnienia struktur mózgu w starszym wieku. Nieodwracalną utratę węchu może spowodować również zakażenie drobnoustrojami poprzez uszkodzenie nerwów (np. wirusem opryszczki). Diagnozowanie i leczenie utraty węchu Gdy zauważymy u siebie brak węchu, który nie jest spowodowany katarem, należy zgłosić się do lekarza. W celu rozpoznania przyczyn zaburzenia węchu przeprowadza się badanie drożności nosa, testy węchowe, elektrofizjologiczne potencjały węchowe, badania obrazowe, jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Leczenie braku węchu jest zależne od przyczyny. W przypadku przeziębienia, problem ustępuje po wyleczeniu infekcji. Można stosować leki obkurczające błonę śluzową nosa w postaci aerozolu, inhalacje oraz przepłukiwanie nosa roztworem soli fizjologicznej lub wodą morską (więcej: Domowe sposoby na katar: inhalacje, okłady i przepisy ). W alergii stosuje się leki przeciwhistaminowe oraz donosowe glikokortykosteroidy. W niektórych przypadkach, gdy występuje brak węchu, stosuje się terapię doustnymi glikokortykosteroidami przez 1-3 tygodni. W przypadku infekcji bakteryjnych, leczenie opiera się na podawaniu antybiotyków. Jednak czasami leki mogą nie wystarczyć, wtedy konieczna może być operacja chirurgiczna. Jej celem jest usunięcie przyczyny zaburzeń węchu, np. polipów lub guza. W leczeniu utraty węchu ważne jest także unikanie czynników drażniących drogi oddechowe, jak dym papierosowy i alergeny. Brak węchu a koronawirus Brak węchu, obok gorączki i kaszlu, jest wymieniany jako główny objaw zakażenia koronawirusem. U części pacjentów brak powonienia utrzymuje się przez wiele miesięcy od wyleczenia infekcji. Utrata węchu może występować samodzielnie, jako pierwszy symptom choroby, nie musi jej towarzyszyć zatkany nos czy katar - inaczej niż w przypadku przeziębienia, gdzie brak węchu występuje wraz z zalegającą wydzieliną. Choć mechanizm utraty węchu u zakażonych koronawirusem nie jest w pełni poznany, to jednak wiadomo, że SARS-CoV-2 chętnie atakuje jamę nosową. Powoduje obrzęk błon śluzowych w miejscu występowania węchowych komórek nerwowych i najprawdopodobniej z tego powodu pojawia się nagła utrata węchu u tych pacjentów. Anosmia może wystąpić samodzielnie lub mogą jej towarzyszyć inne objawy COVID-19, takie jak suchy kaszel. Jednak patogenny mechanizm zaburzeń węchowych i ich kliniczna charakterystyka u pacjentów z COVID-19 pozostaje niejasna. Liczne badania przekrojowe wykazały, że częstość występowania dysfunkcji węchowej u pacjentów z COVID-19 waha się od 33,9–68% z przewagą kobiet– napisali chińscy naukowcy pod kierunkiem Xiangming Meng w piśmie „American Journal of Otolaryngology”. W przeciwieństwie do utraty węchu spowodowanej zwykłym przeziębieniem, w przypadku zakażenia koronawirusem objaw może utrzymywać się znacznie dłużej. Nie wiemy na razie, czy może on być trwały. Prawdopodobieństwo powrotu powonienia jest związane z ciężkością utraty węchu, ale wydaje się, że utrata węchu i smaku utrzymuje się u około 10% chorych pacjentów po 6 miesiącach. Szacuje się, że w wyniku COVID-19 w ciągu najbliższych 12 miesięcy ponad 150 000 Amerykanów będzie cierpieć na trwałą utratę węchu. Skala tego uszczerbku na zdrowiu, bezpieczeństwie i jakości życia jest naprawdę bezprecedensowa i sprawia, że zaburzenia węchowe po COVID są głównym problemem zdrowia publicznego- napisał dr Jay F. Piccirillo z Washington University School of Medicine. W przypadku zakażenia koronawirusem brak węchu pojawia się nagle. U wielu chorych równie nagle ustępuje po ok. 1-2 tygodniach. Źródła: S. Forster, C. Spence, „What Smell?” Temporarily Loading Visual Attention Induces a Prolonged Loss of Olfactory Awareness, Psychological Science [online], [dostęp:] J. F. Piccirillo, Coronavirus Smell Therapy for Anosmia Recovery (Co-STAR), [dostęp:] Zmysł węchu – fizjologia i patologia, Neurologia po Dyplomie 2012; 7 (4): 6-10,Xiangming Meng i inni, COVID-19 and anosmia: A review based on up-to-date knowledge, American Journal of Otolaryngology, 2020; 41(5) Jesteś przeziębiony? Wypróbuj kropli do nosa na katar: Więcej na podobny temat:Jak dbać o zmysł węchu?Zatkany nos – co oznacza i co robić? [komentarz eksperta]Jak rozrzedzić gęsty, zalegający katar? Sposoby dla dzieci i dorosłychNiedrożny nos powoduje niedotlenienie organizmuJak wykonać zabieg płukania nosa i zatok? Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!Z jednej strony lato w środku zimy, choć ekskluzywna to jednak droga oferta noclegowa i powszechny zakaz spożywania alkoholu, z drugiej — niesamowite stadiony, przystępne ceny biletów na mecze i różnorodna oferta gastronomiczna. Oto co czeka kibiców, którzy jesienią przylecą do Kataru na XXII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej Na łamach czasopisma „Chemical Senses” badacze opisali przeprowadzoną przez siebie metaanalizę częstości utraty smaku u pacjentów z COVID-19. Jest to największe do tej pory badanie tej przypadłości - łącznie objęto nim 241 wcześniejszych badań, opublikowanych między majem 2020 roku a czerwcem 2021 roku, z udziałem w sumie blisko 139 tysięcy osób. Wśród badanych pacjentów 32 918 zgłosiło jakąś formę utraty smaku. Ostatecznie ogólna ocena częstości występowania utraty tego zmysłu wyniosła 37 proc. Czyli około 4 na 10 pacjentów z COVID-19 doświadcza tego objawu. - mówi główna autorka omawianej publikacji dr Mackenzie Hannum. Dlaczego tracimy węch i smak? Od dwóch lat pacjenci z całego świata zgłaszają utratę smaku jako jeden z głównych objawów choroby wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2. Problemy z odczuwaniem smaku przyjmują różne formy: od lekkich zaburzeń, przez częściową utratę, aż po utratę całkowitą. I chociaż objaw ten jest przykry i niepokojący, naukowcy nie byli pewni, czy jest to problem sam w sobie, czy może jedynie pochodna utraty węchu. Ich wątpliwości wynikały z tego, że przed pandemią „czysta” utrata smaku była zjawiskiem dość rzadkim i w większości przypadków towarzyszyła jedynie zaburzeniom odczuwania zapachów, związanym np. z katarem. Po przeanalizowaniu wszystkich danych grupa z Monell stwierdziła dodatkowo, że wiek i płeć mają duży wpływ na występowanie utraty smaku. Osoby w średnim wieku (36 do 50 lat) doświadczały jej najczęściej ze wszystkich grup wiekowych, a kobiety częściej niż mężczyźni. Do oceny utraty smaku naukowcy zastosowali różne podejścia: samoopisowe raporty lub bezpośrednie pomiary. Samoopis jest bardziej subiektywny i dokonuje się go poprzez kwestionariusze, wywiady, dokumentację medyczną. Na drugim biegunie mamy bezpośrednie pomiary smaku. Te są zdecydowanie bardziej obiektywne, a przeprowadza się je za pomocą zestawów testowych, zawierających różne słodkie, słone, czasem gorzko-kwaśne roztwory podawane uczestnikom w postaci np. kropli lub sprayów. - tłumaczy dr Hannum. Utrata węchu i smaku a COVID-19 Na podstawie swoich wcześniejszych ustaleń dotyczących utraty węchu badacze z Monell spodziewali się, że bezpośrednie testy będą bardziej czułym miernikiem utraty smaku niż raporty własne. Tym razem jednak ich odkrycia były inne: to, czy w badaniu wykorzystano raporty własne, czy bezpośrednie pomiary, nie wpłynęło na szacowaną częstość utraty smaku. Innymi słowy: obiektywne pomiary bezpośrednie i subiektywne raporty własne okazały się tak samo skuteczne w wykrywaniu utraty smaku. Przede wszystkim nasze badanie wykazało, że utrata smaku jest prawdziwym, wyraźnym objawem COVID-19, którego nie należy wiązać z utratą węchu. Tym bardziej, że istnieje ogromna różnica w sposobach leczenia tych dwóch objawów. - podkreśla współautor pracy dr Vicente Ramirez. Zespół badawczy podkreśla, że ocena smaku powinna stać się standardową praktyką kliniczną, wykonywaną np. podczas corocznych rutynowych badań kontrolnych. Jest bowiem ważnym symptomem kilku poważnych problemów medycznych: oprócz COVID-129 mogą powodować ją niektóre leki, chemioterapia, starzenie się, stwardnienie rozsiane, pewne choroby zapalne i naczyniowe mózgu, choroba Alzheimera czy nawet udar mózgu. Teraz nadszedł czas, by dowiedzieć się, dlaczego COVID-19 tak silnie wpływa na smak i zacząć odwracać lub naprawić straty, które powoduje. - podsumowują autorzy badania. Źródło: PAP . 74 370 495 461 346 198 382 400
dlaczego tracimy smak podczas kataru
